جهان امروز، جهان داده‌هاست. روزانه حدود ۴۰۲.۷۴ میلیون ترابایت داده تولید می‌شود که جمع‌آوری و تحلیل آنها می‌تواند جریان قدرت را هدایت کند. در چنین جهانی چارچوب‌های امنیتی و اطلاعاتی بیش از هرچیز به مدیریت داده‌ها وابسته هستند و شرکت‌های تحلیل داده و استفاده از فناوری‌های پردازش اطلاعات، نقشی محوری در این چارچوب‌ها ایفا می‌کنند. چنین شرکت‌هایی وظیفه دارند داده‌های خام را به داده‌هایی ساختاریافته تبدیل کنند و بتواند مقدمات اقدام هدفمند را فراهم کنند.
نهادهای اطلاعاتی و امنیتی ایالات‌متحده و اسرائیل در این زمینه پیشتاز بودند و ساختار امنیتی نظامی آنها در توسعه و تقویت این فناوری‌ها نقش مهمی دارند. به‌طور مثال سازمان سیا از دیرباز به واسطه صندوقی با نام In-Q-Tel بر روی استارتاپ‌های فناوری سرمایه‌گذاری می‌کند تا ظرفیت‌های اطلاعاتی خود را افزایش دهد و نیازهایش را برطرف کند.
یکی از این استارتاپ‌ها که با سرمایه‌گذاری این صندوق شروع به فعالیت کرد، شرکت پالانتیر است؛ شرکتی که امروز معروف‌ترین و مجهزترین ابزار تحلیل اطلاعات و پردازش کلان‌داده به حساب می‌آید و بیشتر مشتریانش را نهادهای نظامی و امنیتی غربی تشکیل می‌دهند و یکی از اصلیترین پیمانکاران پنتاگون محسوب می‌شود. شرکتی بدنام که به عنوان ابزار جاسوس دیجیتالی ایالات‌متحده آمریکا شناخته شده و به مدت بیش از دو دهه در زمینه تحلیل کلان‌داده و به‌کارگیری ابزارهای هوش مصنوعی برای استفاده‌های امنیتی و اطلاعاتی در جهان پیشتاز است.
پالانتیر در ۲۰۰۳ تاسیس شد. پیتر تیل (Piter Thiel) یکی از اصلیترین چهره‌های حوزه فناوری، یکی از بنیانگذاران شرکت پی‌پال و از چهره‌های نزدیک به دونالد ترامپ و جی‌دی ونس، بنیان‌گذار اصلی پالانتیر محسوب می‌شود. تیل سرمایه و ارتباطات را فراهم کرد و مهندس داده شرکت پی‌پال، ناتان گتینگز (Nathan Gettings) را با خود به این شرکت آورد. او نیز دو دانشجوی استنفورد با نامهای جو لانزدیل (Joe Lonsdale) و استفان کوهن (Stephan Cohen) را به این شرکت آورد تا نسخه‌ای آزمایشی از یک ابزار تحلیل داده بسازند. اما اصلیترین چهره، دوست قدیمی تیل، الکس کارپ (Alex Karp) بود. کارپ که دانش‌آموخته حقوق استنفورد بود، سابقه‌ای در مهندسی و توسعه استارتاپ نداشت. اما او به عنوان مدیرعامل انتخاب شد. این افراد بنیانگذاران استارتاپی بودند که امروز به یکی از پیمانکاران اصلی نظامی آمریکایی تبدیل شده است.
این شرکت از زمان تاسیس به دنبال پروژه‌هایی برای دولت آمریکا و نهادهای اطلاعاتی آن است. سازمان سیا از طریق صندوق سرمایه‌گذاری خود با نام In-Q-Tel مبلغ ۲ میلیون دلار در آن سرمایه‌گذاری کرد. این سرمایه‌گذاری در توسعه نرم‌افزار خزش داده پالانتیر حیاتی بود که با هدف برطرف کردن نیازهای سازمان سیا به جمع‌آوری اطلاعات طراحی شد.
همکاری با سازمان سیا محیطی را فراهم کرد که برنامه‌نویسان پالانتیر بتوانند با کارشناسان اطلاعاتی و پردازشگران زبده این سازمان همکاری داشته باشند. به مدت سه سال گفتگو‌هایی مستقیم بین نیروهای اطلاعاتی سازمان سیا و سایر نهادها با متخصصان این شرکت برقرار شد و نرم‌افزار پالانتیر کاملا در بافت اکوسیستم فعالیت سازمان سیا قرار گرفت و پالانتیر رشد کرد. پس از انتشار گزارش‌هایی درباره استفاده از فناوری پالانتیر جهت شناسایی اسامه بن‌لادن، نام این شرکت برسر زبانها افتاد. انتقادهای زیادی از این شرکت و نیروهایش در رسانه‌ها مطرح شد با این وجود پالانتیر به همکاری خود با نهادهای اطلاعاتی و نظامی آمریکا ادامه داد و هسته اصلی مشتریان خود را نهادهای دولتی قرار داد.
محصولات پالانتیر
پالانتیر چهار محصول اصلی دارد: گاتهام (Gotham)، فاندری (Foundry)، آپولو (Apollo) و میون (Maven).
گاتهام که از سال ۲۰۰۸ در زمینه تحلیل اطلاعات عرضه شد، معروف‌ترین محصول این شرکت است که با تحلیل‌های مبتنی‌بر گراف و ادغام با داده‌های زنده، اصلیترین ابزار خزش داده و تحلیل اطلاعات و ارزیابی اهداف نهادهای امنیتی آمریکایی است. این محصول تنها در اختیار نهادهای امنیتی و نظامی آمریکایی مانند پنتاگون و سازمان سیا قرار می‌گیرد. گاتهام با جمع‌آوری رکوردهای مختلف و خزش داده‌های شبکه‌های اجتماعی، تحلیلگران را قادر می‌سازد که هدف مورد نظر و ارتباطات او را ردیابی و دنبال کند و رفتارش را تحلیل کند. اصلیترین کارکرد گاتهام شناسایی افراد و تحلیل رفتار آنهاست.
پلتفرم گوتهام – پالانتیر
از سال ۲۰۱۶ پالانتیر نسخه تجاری ابزار داده‌کاوی خود را با نام فاندری عرضه کرد که آن را در اختیار شرکت‌های مختلف قرار میدهد، امکان مقیاس‌پذیری گسترده متناسب با نیازهای شرکت‌ها دارد و از طریق یادگیری ماشین تحلیل‌هایی متناسب با خواسته کارفرما ارائه می‌کند. در حالی‌که گاتهام از هوش مصنوعی استفاده می‌کند تا سرعت و دقت تصمیم‌گیری و ارتباطی منسجم میان حوزه‌های مختلف (مثل هوا، زمین، دریا، سنسورها و …) پدید آورد، فاندری بیشتر بر بهینه‌کردن زنجیره تامین و رویه اجرای کار تمرکز دارد و با ادغام داده‌های گوناگون امکان ارزیابی زنده و حل مشکلات را فراهم می‌سازد. شرکت نفتی بریتیش پترولیوم تنها دو هفته پس از به‌کارگیری این برنامه توانست پنجاه میلیون دلار ذخیره کند. فاندری داده‌های نامرتب را منسجم و ساختارمند می‌کند. شرکت‌هایی بزرگ چون ایرباس از جمله مشتریان اصلی فاندری هستند. وظیفه اصلی آن ارائه تبیینی دقیق و لحظه‌ای از اجزای مختلف یک سیستم، وضعیت انبارها، مرسولات، تقاضای مشتریان و … است و با کمک هوش مصنوعی الگوهایی جهت بهینه شدن فرایند اجرایی پیشنهاد می‌کند.
پلتفرم فاندری – پالانتیر
سومین محصول پالانتیر، آپولو است که به نوعی زیرساخت نامرئی و موتور محرک سایر محصولات پالانتیر است. آپولو بیشتر توسط سازمان‌هایی استفاده می‌شود که نرم‌افزارهای حیاتی دارند که نباید از کار بیفتد. بیشتر مشتریان آن پیمانکاران نظامی و یا ابرشرکت‌ها هستند. به‌طور مثال اگر بر روی یک پهپاد نرم‌افزاری نصب باشد که به خاطر مشکل امنیتی نیاز به بروزرسانی اساسی دارد، آپولو اجرای این به‌روزرسانی را در لحظه بر روی تمام سامانه‌ها فراهم می‌سازد؛ بدون این که شبکه با اختلال روبرو شود، قطع شود یا در معرض خطر قرار گیرد.
پلتفرم آپولو – پالانتیر
چهارمین محصول اصلی پالانتیر میون (Maven) نام دارد که سامانه آگاهی محیطی میدان نبرد است که داده‌های مختلف از میدان نبرد و عملیات را یکپارچه می‌سازد و امکان پردازش منابع مختلف داده را در یک پلتفرم فراهم می‌سازد. این محصول پالانتیر برای مراکز نظامی، قرارگاه‌ها و مراکز فرماندهی ارائه می‌شود و تمام مراکز نظامی آمریکا مشتری آن هستند. در سالهای اخیر اوکراین نیز این ابزار مبتنی‌بر هوش مصنوعی را خریداری کرده و ناتو نیز قراردادی جهت تجهیز پایگاه‌های خود به این سامانه امضا کرده است.
دلیل رونق پالانتیر
به‌طور کلی پالانتیر گزینه مناسبی جهت شروع به‌کارگیری ابزارهای هوش مصنوعی در ساختار اجرایی شرکت‌های بزرگ محسوب می‌شود و پروسه اضافه شدن این فناوری‌های جدید به ساختار قدیمی را تسهیل کرده و همین باعث سود کلان پالانتیر در سالهای اخیر شده است. پلتفرم AIP پالانتیر به‌کارگیری هوش مصنوعی در شرکت‌های تجاری و نظامی را مدیریت می‌کند.
پالانتیر از رویکرد هوش مصنوعی خصوصی استفاده کرده تا نگرانی‌های سازمانها در خصوص امنیت داده‌هایشان را برطرف سازد. سازمانها از طریق محصولات پالانتیر می‌توانند داده‌های خود را به شکلی ایمن به مدل‌های بزرگ هوش مصنوعی متصل سازند و در عین حال نظارت و حکمرانی خود بر داده‌هایشان را در دست خود داشته باشند. پالانتیر ازین طریق خود را به عنوان لایه‌ای میانی در توسعه اکوسیستم هوش مصنوعی تعریف کرده است که به سازمانها کمک می‌کند فناوری‌های جدید را با کمترین ریسک به کار بگیرند.
پالانتیر و نسل‌کشی
اسرائیل یکی از مشتریان اصلی پالانتیر است. سال گذشته مدیرعامل این شرکت، الکس کارپ به همراه سرمایه‌گذار اصلی آن پیتر تیل سفری به اراضی اشغالی داشتند و در دیدار با مقامات وزارت دفاع اسرائیل همکاری‌های خود با ارتش این رژیم افزایش دادند.
گمانه‌زنی‌ها حاکی ازین است که هوش مصنوعی لاوندر (Lavender) و Where’s Daddy نسخه‌های شخصی‌سازی شده گاتهام و فاندری شرکت پالانتیر هستند که در طی جنگ غزه جهت قتل عام تمام افراد حامی حماس، خانواده‌ها و نزدیکانشان استفاده می‌شود.
شرکت پالانتیر همچنین در زمینه جاسوسی، نظارت سراسری و عدم دسترسی مواد غذایی به غزه نیز در خدمت ارتش اسرائیل بوده است. الکس کارپ مدیرعامل با اعتراف به این همکاری می‌گوید که پس طوفان الاقصی با توجه تقاضا از سوی اسرائیل برای ابزارهای جدید شدیدا افزایش یافت و این شرکت با وزارت دفاع اسرائیل وارد یک شراکت راهبردی شد تا به اقدامات نظامی آنها کمک کند. کارپ می‌گوید: «افتخار می‌کنم که به هرشکل که می‌توانیم از اسرائیل حمایت می‌کنیم».
پالانتیر در سال ۲۰۲۴ با افزایش ۳۴۰ درصدی سهام خود روبرو شد. سود این شرکت در این سال میان ۲.۸۰۵ تا ۲.۸۰۹ میلیارد دلار برآورد شده است. وضع قراردادهای هنگفت با نهادهای دولتی، افزایش تقاضا برای محصولات مبتنی بر هوش مصنوعی و نزدیکی مدیران آن با دونالد ترامپ و جی‌دی ونس باعث شده پالانتیر به یکی از سودآورترین شرکت‌های آمریکایی تبدیل شود.
