موسسه ICIS، یکی از معتبرترین مراجع جهانی در حوزه داده، تحلیل و قیمت‌گذاری بازارهای پتروشیمی و انرژی است. این موسسه در مقاله‌ای با اشاره به عدم تاثیر جنگ تعرفه‌ها و جنگ اقتصادی بر صنعت پتروشیمی آسیا، به تحلیل تاثیر جنگ اسرائیل و ایران بر اقتصاد جهانی پرداخته است. این مقاله سه سناریوی احتمالی آینده جنگ ایران و رژیم صهیونیستی را بررسی کرده و تاثیر هر کدام از این سناریوها بر اقتصاد جهانی و صنعت پتروشیمی را پیش‌بینی می‌کند.
سناریوی ۱: خوش‌بینانه‌ترین حالت – کاهش تنش و مهار بحران
در این چشم‌انداز خوش‌بینانه، شاهد کاهش سریع درگیری مستقیم خواهیم بود که احتمالاً با میانجیگری قوی بین‌المللی تسریع می‌شود.
هرگونه اقدام تلافی‌جویانه محدود و نمادین خواهد بود و از زیرساخت‌های حیاتی یا تلفات غیرنظامی گسترده اجتناب می‌شود. تمرکز مجدداً به کانال‌های دیپلماتیک معطوف شده و حتی ممکن است مذاکرات متوقف‌شده درباره امنیت منطقه‌ای یا برنامه هسته‌ای ایران از سر گرفته شود. این برای اقتصاد جهانی چه معنایی دارد:
- قیمت نفت: بازگشت سریع به سطوح پیش از بحران. افزایش اولیه قیمت کوتاه‌مدت و گذرا خواهد بود.
- تورم: تأثیر پایدار حداقلی. ثبات هزینه انرژی به بانک‌های مرکزی امکان تداوم سیاست‌های پولی را می‌دهد.
- زنجیره‌های تأمین: هرگونه اختلال، مانند لغو موقت پروازها در منطقه، مقطعی و جزئی بوده و به سرعت حل خواهد شد. مسیرهای حیاتی کشتیرانی، مانند تنگه حیاتی هرمز، کاملاً باز و امن باقی خواهند ماند.
- سرمایه‌گذاری: اعتماد سرمایه‌گذاران به سرعت بازسازی می‌شو دو منجر به بهبود دارایی‌های ریسک‌پذیر و معکوس شدن جریان‌های امن می‌شود.
در این سناریو، اقتصاد جهانی آسوده‌خاطر شده و مسیر رشد قبلی خود را ادامه می‌دهد.
سناریوی ۲: حالت میانه – تنش‌های طولانی و درگیری‌های نیابتی
این سناریو دوره‌ای طولانی‌تر و نامطمئن‌تر را ترسیم می‌کند. اگرچه جنگ تمام‌عیار مستقیم ممکن است رخ ندهد، تنش‌های زیرساختی به‌شدت بالا باقی می‌ماند. اسرائیل و ایران به جای درگیری مستقیم، به “جنگ سایه” یا تشدید منازعات نیابتی در سراسر منطقه (سوریه، عراق، یمن، حزب‌الله لبنان) روی می‌آورند. حملات محدود یا سایبری پراکنده رخ می‌دهد، اما به درگیری نظامی گسترده تبدیل نمی‌شود. تلاش‌های دیپلماتیک بیاثر و کند خواهند بود.
این برای اقتصاد جهانی به چه معناست:
- قیمت نفت: افزایش و نوسان مداوم قیمت. این امر ناشی از ریسک ژئوپلیتیکی مداوم و نگرانی‌های مداوم در مورد اختلالات احتمالی عرضه در منطقه‌ای است که بخش قابل توجهی از نفت جهان را کنترل می‌کند.
- تورم: فشار تورمی پایدار جهانی. هزینه‌های بالاتر انرژی به بخش‌های مختلف سرایت می‌کند و تلاش‌های بانک مرکزی برای کنترل قیمت‌ها را پیچیده‌تر می‌کند و به طور بالقوه منجر به موضع پولی تهاجمی‌تر می‌شود.
- زنجیره‌های تأمین: احتمالاً شاهد افزایش حق بیمه حمل و نقل و تغییر مسیر جزئی برخی از کشتی‌های تجاری به دلیل خطرات احتمالی برخی آبراه‌ها خواهیم بود. این به معنای هزینه‌های لجستیک بالاتر است که در نهایت به مصرف‌کنندگان منتقل می‌شود.
- سرمایه‌گذاری: افزایش ریسک‌گریزی بر بازارهای جهانی حاکم خواهد شد و منجر به عملکرد بی‌ثبات‌تر سهام و ادامه تقاضای امن برای دارایی‌هایی مانند طلا و دلار آمریکا می‌شود. سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در خاورمیانه می‌تواند کاهش یابد.
این مسیر با چالش‌های اقتصادی مداوم و عدم قطعیت برای مشاغل و مصرف‌کنندگان همراه است.
سناریوی ۳: بدترین حالت – جنگ منطقه‌ای تمام عیار و بسته شدن تنگه هرمز
درگیری مستقیم نظامی بین اسرائیل و ایران از کنترل خارج شده و قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی را درگیر می‌کند. ایران ممکن است تنگه هرمز – شاهرگ انتقال نفت جهان – را ببندد یا مختل کند. حملات گسترده به زیرساخت‌های انرژی خلیج‌فارس محتمل است. معنای این برای اقتصاد جهانی:
- قیمت نفت: جهش بی‌سابقه، بسته به میزان و مدت اختلال، به ویژه در تنگه هرمز.
- تورم: فشارهای ابرتورمی در سطح جهانی به یک نگرانی جدی تبدیل خواهد شد زیرا هزینه‌های انرژی به شدت افزایش می‌یابد و زنجیره‌های تأمین کاملاً از هم می‌پاشند. ما می‌توانیم با یک بحران قابل توجه هزینه زندگی در سراسر جهان روبرو شویم.
- زنجیره‌های تأمین: اختلالات گسترده و شدید، تجارت جهانی را فلج می‌کند. محاصره، حمله به کشتیرانی و هزینه‌های بیمه‌ای گزاف می‌تواند منجر به کمبود شدید کالا و توقف بسیاری از فرآیندهای تولیدی در سراسر جهان شود.
- رکود: رکود شدید جهانی و گسترده، همراه با توقف فعالیت‌های اقتصادی زیر بار افزایش قیمت انرژی، تورم افسارگسیخته و فروپاشی زنجیره‌های تأمین پیش‌بینی می‌شود.
- بازارهای مالی: نوسانات شدید، بازارهای مالی را فرا خواهد گرفت. حتی دارایی‌های سنتی امن نیز ممکن است در یک بحران واقعاً سیستماتیک دچار مشکل شوند.
اگرچه این سناریو به دلیل هزینه‌های هنگفت برای همه طرف‌ها، از سوی بسیاری از تحلیلگران به عنوان آخرین راه‌حل در نظر گرفته می‌شود، اما با هر گامی که به درگیری گسترده‌تر نزدیک‌تر می‌شویم، خطر آن افزایش می‌یابد. این نتیجه‌ای است که سیاست‌گذاران و بازارها بیش از همه از آن وحشت دارند.
نتیجه‌گیری
در حالی که ما [موسسه ICIS] به وقوع بهترین سناریو امیدواریم، درک طیف کامل احتمالات برای آمادگی شرکت‌های پتروشیمی، دولت‌ها و افراد حیاتی است. ارتباط متقابل اقتصاد جهانی ما به این معنی است که حتی تنش‌های سطح «متوسط» نیز می‌توانند عواقب قابل توجه و گسترده‌ای فراتر از منطقه درگیری فوری داشته باشند.
